دوغ را با چه غذاهایی بخوریم؟
دوغ یكی از سالم‌ترین نوشیدنی‌های سنتی ایران است كه مصرف آن خصوصا در فصول گرم سال بسیار توصیه می‌شود. این نوشیدنی برخلاف آبمیوه‌های صنعتی و نوشابه‌های گازدار برای كودكان بالای یك سال مناسب بوده و می‌تواند پروتئین، چربی، ویتامین‌هایB ، D، كلسیم و همچنین آب مورد نیاز بدن را تا حدودی تامین كند.
دوغ به دلیل طبیعت سرد، علائم گرمازدگی، خستگی و عطش را التیام بخشیده و مانند ماست، حاوی میكروارگانیسم‌های زنده و مفیدی است كه از رشد و تكثیر بسیاری از باكتری‌های مضر در دستگاه گوارش جلوگیری می‌كند.
معمولا دوغ را به روش سنتی و صنعتی تهیه می‌كنند. در روش سنتی یا روستایی ماست را به همراه آب در مُشك یا كیسه‌های پوستی می‌ریزند و تكان می‌دهند وبر اثر ضربات وارده دوغ حاصل می‌شود.
در این روش به دلیل آن كه نظافت كیسه‌های پوستی مشكل است احتمال آلودگی میكروبی در فرآورده حاصله زیاد است. به این جهت توصیه می‌شود دوغ را به صورت صنعتی یا خانگی تهیه كنید. در صنعت، ماست را با میزان مناسبی آب در تانك‌های مجهز به همزن مخلوط كرده و بعد از اختلاط كامل آن را با رعایت موازین بهداشتی سرد و بسته‌بندی می‌كنند. این نوشیدنی به دلیل آن كه در دمای گرم محیط و در برابر فساد مقاوم است نیاز به هیچ نگهدارنده مصنوعی نداشته و مصرف آن برای افرادی كه دچار عدم تحمل لاكتوز هستند، مناسب است.
البته دوغ صنعتی خالی از اشكال نیست. این نوشیدنی سرشار از نمك بوده و برای مبتلایان به فشار خون بالا، بیماران قلبی ـ عروقی و كسانی كه دچار نارسایی كلیوی هستند بسیار مضر است. بنابراین برای آن كه این افراد از مصرف این نوشیدنی مفید بی‌‌بهره نمانند، بهتر است در منزل و به صورت خانگی آن را تهیه كنند.
معمولا برخی افراد جهت ترش و گازدارشدن این نوشیدنی آن را در دمای محیط نگهداری می‌كنند. این روش نگهداری برای سلامت افراد مشكلی ایجاد نخواهد كرد. این نوشیدنی به طور طبیعی حاوی باكتری‌های مولد اسید لاكتیك و همچنین مخمرهای مولد گاز است كه در دمای محیط فعال‌تر و باعث ایجاد طعم اسیدی و گازی می‌شوند.
اما بد نیست بدانید اگر در این روش نگهداری آنزیم‌های تجزیه‌كننده پروتئین فعال شوند دوغ آلوده به كپك شده و بلافاصله تغییر رنگ و مزه داده و تاریخ انقضای آن سریع‌تر از آنچه روی بطری نوشته شده فرا می‌رسد كه استفاده از آن توصیه نمی‌شود. بنابراین بهترین روش برای ماندگاری مطلوب دوغ نگهداری آن در دمای یخچال است. دوغ اگر به وسیله گاز CO2 گازدار شود مضرات گاز افزوده‌شده به آن مانند نوشابه‌های گازدار خواهد بود.
اغلب برای طعم‌داركردن دوغ از نعنا، پونه، كاكوتی یا گلبرگ‌های خردشده گل‌محمدی و برخی عرقیات استفاده می‌شود كه علاوه بر ایجاد طعم خوشایند، بر خواص درمانی دوغ می‌افزاید.
دوغ حاوی نعنا و پونه، به ترشح شیره معده و هضم غذا كمك می‌كند و نفخ حاصل از دوغ را رفع و دل پیچه را التیام می‌بخشد. این دوغ خنك‌كننده محیط دهان بوده و به گردش هر چه بهتر خون كمك كرده، مجاری گوارشی را ضدعفونی و برای رفع سكسكه و اسهال ناشی از گرمی هوا نافع و به عملكرد مطلوب كبد كمك می‌كند. دوغ حاوی كاكوتی، مقوی قلب و معده بوده و مسكن سردردهای ناشی از گرمی هواست و به دلیل خاصیت ضدعفونی‌كنندگی، كرم‌كش قوی بوده و خلط‌آور خوبی است و برای التیام علائم رماتیسم نافع است. دیگر خواص دوغ كاكوتی شبیه به دوغ نعناست.
دوغ حاوی گلبرگ‌های گل‌محمدی بسیار معطر، مقوی قلب و كبد و اعصاب، آرام‌بخش و نشاط‌آور بوده و برای تنظیم عملكرد دستگاه گوارش نافع و رفع كننده بوی بد دهان است.
توصیه‌ها
* مصرف دوغ به عنوان یك نوشیدنی سالم به همراه غذا در ماه‌های گرم سال توصیه می‌شود.
* مصرف بیش از حد دوغ می‌تواند تعادل بدن را از وضعیت عادی خارج كند.
لفظ گرمادیده كه این روزها روی بطری برخی دوغ‌های صنعتی به چشم می‌خورد به این معناست كه دوغ حاصله بعد از آماده‌شدن دوباره پاستوریزه شده تا میكروارگانیسم‌های مایه ماست كاهش و دوغ ترش نشود. اغلب دوغ‌های معمولی این حرارت را نمی‌بینند. دوغ‌های سنتی از نظر بهداشت آب و مواد معطری چون سبزیجات و عرقیاتی كه به آن اضافه می‌شوند مشكوكند و موارد متعددی از آلودگی‌های میكروبی در آنها دیده شده است. بنابراین توصیه می‌شود كه دوغ را در بسته‌بندی‌های بهداشتی تهیه و به تاریخ مصرف و مجوز بهداشت آن توجه كرده و از خرید دوغ‌های بی‌نام و نشان اجتناب كنید.
